Σας έχει τύχει ποτέ να συνομιλείτε με κάποιον, πρόσωπο με πρόσωπο ή τηλεφωνικά, και να μνημονεύετε ένα προϊόν ή υπηρεσία και ως δια μαγείας μετά από λίγο να βλέπετε διαφήμιση του συγκεκριμένου προϊόντος, καθώς κάνετε scroll στο Facebook ή στο Instagram; Αν ναι, δεν είστε μόνοι, καθώς αυτό έχει συμβεί σε εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο.
Το ερώτημα που προφανώς κάθε φορά
γεννάται μετά από ένα τέτοιο περιστατικό είναι αν το Facebook παρακολουθεί
τις συνομιλίες μας, αν δηλαδή μας κατασκοπεύει. Και φυσικά, αν το κάνει αυτό,
με ποιο τρόπο το επιτυγχάνει;
Τελικά μας κατασκοπεύει το Facebook;
Οι υποψίες ότι το Facebook και
το Instagram μας παρακολουθούν μέσα από τα μικρόφωνα των τηλεφώνων
ξεκίνησαν το 2016, με τα στελέχη του Facebook και τον ίδιο τον Mark Zuckerberg
(στην δημόσια ακρόαση το 2018) να απορρίπτουν αναφανδόν τις κατηγορίες. Παρ’
όλα αυτά, οι θεωρίες συνομωσίας καλά κρατούν.
Πρόσφατα, υψηλόβαθμο στέλεχος του
Instagram, μιλώντας στο
CBS, αρνήθηκε εκ νέου
τους ισχυρισμούς, δηλώνοντας ωστόσο ότι γνωρίζει ότι δεν θα γίνει πιστευτός. Αν
και προφανώς είναι εύκολο να πιστέψουμε ότι όλα αυτά τα μεγαλοστελέχη
ψεύδονται, εντούτοις μάλλον δεν το κάνουν.
Η τοποθέτηση κοριών στα τηλέφωνα
των χρηστών πέρα του γεγονότος ότι συνιστά παράνομη πράξη, είναι και ελάχιστα
πρακτική. Όχι μόνο θα πρέπει να αποθηκεύσει και να διαχειριστεί έναν τεράστιο
όγκο δεδομένων, αλλά θα χρειαστεί και έξυπνο λογισμικό, που θα αναλύσει τον
προφορικό λόγο και θα απομονώσει τι είναι χρήσιμο και τι όχι.
Αλλά τότε, πώς γνωρίζει τις
ανάγκες μας;
Πώς όμως εξηγείται το γεγονός ότι
μια διαφήμιση εμφανίζεται μετά την κουβέντα που έχετε με έναν φίλο σε ένα πάρτι
σχετικά με μια σκυλοτροφή;
Η αλήθεια είναι ότι το Facebook υποκλέπτει
κάποια δεδομένα, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Μπορεί να μην μας ακούει, ωστόσο ο
τρόπος συλλογής δεδομένων που χρησιμοποιεί είναι τόσο προηγμένος και
πολύπλοκος, με αποτέλεσμα η στόχευση -μέσω των διαφημίσεων- να είναι ακριβής.
Αναμφίβολα αρκετούς από τους τρόπους αυτούς εμείς δεν τους γνωρίζουμε ή απλώς
δεν τους κατανοούμε.
Το Facebook πάντως μας εξηγεί «γιατί βλέπουμε αυτή τη διαφήμιση», καθώς αν κάνουμε κλικ στις τρεις τελείες που βρίσκονται πάνω δεξιά από μία χορηγούμενη ανάρτηση, θα μας εξηγήσει ορισμένους από τους λόγους (π.χ. ο διαφημιζόμενος στοχεύει σε άνδρες ηλικίας 25-40 ετών, που κατοικούν στην Αττική).
Ο αλγόριθμος του Facebook είναι
αρκετά «έξυπνος» ώστε να καταγράφει πέρα από τις κινήσεις μας (π.χ. πού κάνουμε
like, πού σχολιάζουμε,
ποιους κάνουμε tag, τι
αναρτήσεις κάνουμε, τι hashtags χρησιμοποιούμε, ποιες σελίδες ακολουθούμε, σε ποιες ομάδες
ανήκουμε) και τις κινήσεις των φίλων μας (π.χ. αν έχουν δει σχετική διαφήμιση),
με τους οποίους συχνά έχουμε αρκετά κοινά (π.χ. και οι δύο έχουμε σκύλο και
κάποια στιγμή, όταν ήμασταν μαζί, αναρτήσαμε φωτογραφία με τα σκυλιά μας). Ολη
αυτή η συλλογή και επεξεργασία δεδομένων γίνεται τόσο γρήγορα, με αποτέλεσμα
συχνά να καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το Facebook παρακολουθεί τις συνομιλίες μας.
Συν τοις άλλοις, το εν λόγω μέσο
κοινωνικής δικτύωσης αλιεύει δεδομένα και από apps ή sites στα
οποία κάνει κάποιος plugin χρησιμοποιώντας το Facebook, όπως όταν χρησιμοποιούμε το συγκεκριμένο account για
να κάνουμε sign in σε μία ιστοσελίδα, να κάνουμε subscribe σε ένα
email κ.λπ.
Σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, όταν δίνουμε άδεια εντοπισμού (permission to truck the location), το Facebook γνωρίζει που πάμε ακόμα και αν το app είναι κλειστό. Ως εκ τούτου, μπορεί να μας στείλει μια διαφήμιση σχετικά με το εστιατόριο ή το καφέ που είναι κοντά μας.
Κάπως έτσι το Facebook βρίσκει
προϊόντα και υπηρεσίες που μας ενδιαφέρουν, όπως ακριβώς πράττει και η Amazon, με μόνη διαφορά ότι
το πρώτο έχει πρόσβαση σε περισσότερες και πιο πρόσφατες πληροφορίες, που
μπορεί να σηματοδοτούν μια καταναλωτική ανάγκη.
Τι μπορεί να γίνει για να
περιοριστεί αυτή η «διαρροή» δεδομένων;
Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούν
να γίνουν πολλά πράγματα και ότι διαφημίσεις θα εξακολουθούμε να βλέπουμε
(εκτός αν αλλάξει δραστικά η συμπεριφορά μας στα εν λόγω μέσα). Μπορούμε ωστόσο
να περιορίσουμε το πρόβλημα ανατρέχοντας στις «ρυθμίσεις» και κατόπιν
«διαφημίσεις» και «διαφημιστικές προτιμήσεις», όπου θα ορίσουμε τι πληροφορίες
θα δίνονται στους διαφημιστές. Τα στοιχεία φυσικά θα εξακολουθούν να συγκεντρώνονται,
ωστόσο δεν θα είναι όλα διαθέσιμα σε εταιρείες και μάρκες.
Και φυσικά θα πρέπει να αρνηθούμε
πρόσβαση σε location data,
κλικάροντας το «Manage Settings»,
επιλέγοντας το «ποτέ» για τον εντοπισμό της τοποθεσίας μας.
